– της Εύας Νικολαΐδου (από την Εφ.Συν) —- Σάββατο ξημέρωμα, 19 Ιουνίου 1954, γεννήθηκα, στη Θεσσαλονίκη σαν σήμερα. Περνούσαν οι ώρες, δεν είχε πόνους η μαμά Ερασμία. Ανησύχησαν οι γιατροί και αποφάσισαν να εφαρμόσουν μια πρωτοποριακή μέθοδο, του 1954, τα φωτόλουτρα. Ήταν, όμως, τόσο οδυνηρή που καταργήθηκε. Τεράστιες λάμπες έκαιγαν την κοιλιά της ώστε να προκαλέσουν τεχνητούς πόνους ενώ εγώ γεννήθηκα κατάμαυρη. Τρόμαξε η μαμά μου από το θέαμα και ρώτησε τον γιατρό: «Αυτά είναι εγκαύματα. Πότε θ’ ασπρίσει»; Την καθησύχασαν.
   Ο πατέρας μου έλειπε ταξίδι. Επέστρεφε από την Αθήνα και δεν πρόλαβε να δει αυτό το θέαμα, γιατί έγινε ένα σοβαρό ατύχημα στον Μπράλο όπου άλλοι σκοτώθηκαν, άλλοι τραυματίστηκαν. Τελικά, ήταν ο μόνος που επέζησε. Στο μαιευτήριο, έτρεξαν πρωί – πρωί οι συγγενείς να της πουν ότι η γέννηση του παιδιού έφερε τύχη γι’ αυτό έζησε ο μπαμπάς Κώστας.

Από τότε, κάθε χρόνο 19 Ιουνίου, ημέρα των γενεθλίων μου, γινόταν ευχέλαιο. Γέμιζε το σπίτι από το πρωί με παπάδες, ψάλτες, θυμιατά, λιβάνια και συγγενείς που κρατούσαν κεριά για να συμμετάσχουν σε αυτή τη θρησκευτική τελετή. Ήταν μια ένδειξη ευγνωμοσύνης στις ανώτερες δυνάμεις που βοήθησαν εγώ μεν να ασπρίσω, ο μπαμπάς να ζήσει. Το βράδυ, με την τούρτα πάλι άναβαν κεριά. Έτσι μέχρι τα 18 μου χρόνια την ημέρα των γενεθλίων μου το σπίτι θύμιζε παρεκκλήσι.

Ότι θεωρήθηκα το τυχερό παιδί με βοήθησε να κερδίσω την εμπιστοσύνη και την εύνοια των γονιών μου, που θα με ακολουθούσε σε όλη τη ζωή μου.

Τα σχέδια του ανθρώπου δεν είναι ποτέ προκαθορισμένα απ’ το σύμπαν. Όμως, όπως λέει και ο Γιώργος Σεφέρης: «Η μοίρα μας είναι χυμένο μολύβι, δε μπορεί να αλλάξει, δε μπορεί να γίνει τίποτα». Γεύτηκα, λοιπόν, τις απολαύσεις της ζωής και της καριέρας μου σαν τους χρυσωμένους τρούλους που θαύμαζα στην πλατεία του Κρεμλίνου, που παρά τα ανθρώπινα χέρια που τους τοποθέτησαν, έχουν κάτι το υπερφυσικό.

Πάντα με συγκινούσε ο στίχος της Μαριάν Ντελαμότ: «…θυμόμαστε, στη μνήμη μας μυρμηγκιάζουν τα μυστικά όλων των καιρών και ξαναβρίσκω την ανάμνηση της πρωτόγονης ζωής μου, κι έπειτα ξαναγυρίζω στην επίγνωση…».

 Οι γονείς μου

Οι γονείς μου θα μπορούσαν να γίνουν ήρωες σε κάποιο βιβλίο μου. Οι οικογένειές τους έχουν σφραγίσει την ιστορία μας με σημαντικά γεγονότα. Ο πατέρας μου επιδόθηκε με πάθος στο εμπόριο και μας πρόσφερε μια άνετη και ευκατάστατη ζωή. Η καταγωγή του ήταν από το Μελένικο και τη Λειβαδιά. Ο πατέρας του, παππούς μου Νίκος Νικολαΐδης, ήταν Μακεδονομάχος και η φωτογραφία του κοσμεί το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα της Θεσσαλονίκης.

Ο ίδιος ο πατέρας μου γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, όπου οι γονείς του βρέθηκαν πρόσφυγες. Συντηρητική οικογένεια. Άνθρωποι του μόχθου, της ηθικής και της θρησκείας.

Οι γονείς της μητέρας μου κατάγονταν από το Χάσκοβο της Βουλγαρίας, από όπου ήρθαν κι αυτοί πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη. Αγωνιστές, κομμουνιστές, με ιδανικά και μόρφωση. Ο παππούς μου, Πέτρος Λιλιακίδης, μετά από πολλά χρόνια ταλαιπωρίας σε εξορίες, πέθανε στη φυλακή, ως κομμουνιστής, πιστός στην ιδεολογία του. Στις προθήκες, στην είσοδο του Σπιτιού του Λαού, στον Περισσό, υπάρχει ένα απ’ τα κομψοτεχνήματα που έφτιαξε ως εξόριστος και χάρισα στο ΚΚΕ για να πάρει τη θέση του.

Και οι δύο παππούδες μου ήταν περήφανες πατριωτικές και αγωνιστικές μορφές.

Καθοδηγήτρια δύναμη της οικογένειας ήταν πάντοτε η μητέρα μου, η οποία ήξερε πώς να κρατά τις ισορροπίες με τον καλύτερο τρόπο. Η ίδια ΕΠΟΝίτισσα, κομμουνίστρια και οργανωμένη αγωνίστρια, έθεσε τα πρότυπα της δική μου ιδεολογίας  χωρίς ποτέ να αφήσει αιχμές για την διαφορά τοποθέτησης των δύο οικογενειών. Έτσι δεν στερήθηκα κανένα καλό απ’ όσα μπορούσαν να μου προσφέρουν και οι δύο πλευρές. Όταν επισκεπτόμουν το πατρικό του πατέρα μου, άκουγα Χατζιδάκι, Ελύτη και Σεφέρη, ενώ στο πατρικό της μητέρας Θεοδωράκη, Ρίτσο και Βάρναλη.

Ακόμα πιστεύω ότι η επιρροή της μητέρας μου στην οικογένειά μας πάντοτε υπερίσχυε, αφού διαπίστωσα έστω και αργά ότι μέχρι και ο πατέρας μου έφευγε για να ψηφίσει με ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ στο σακάκι του.

Η μαμά από τα παιδικά μου χρόνια με βοήθησε όχι μόνο να διαβάζω αλλά και να αξιολογώ τα βιβλία της λογοτεχνίας. Μέχρι τα 15 μου, είχα διαβάσει όλον τον Λουντέμη. Η ίδια, μια δραστήρια, μαχητική γυναίκα είχε εκλεγεί επί πολλά χρόνια Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης όπου φοιτούσα. Το έργο της άφησε ιστορία. Όχι μόνο εμπλούτισε τις βιβλιοθήκες και τους χώρους μελέτης αλλά όταν έφταναν τα Χριστούγεννα μάθαινε απ’ όλους τους δασκάλους ποια παιδιά είχαν οικονομικές δυσκολίες, ώστε να μπορεί να βοηθήσει. Δε θα ξεχάσω μια χρονιά ανάγκασε τον πατέρα μου να πληρώσει σαράντα ζευγάρια παπούτσια.

Ήταν άνθρωποι εξαιρετικής ποιότητας που μου εμφύσησαν τον σεβασμό στον άνθρωπο, το νοιάξιμο και την προσφορά.

Οι σπουδές – Τα ταξίδια

Η στέρεη οικονομική ευχέρεια του πατέρα με βοήθησε να συνεχίσω τις σπουδές μου στο Λονδίνο και στο Παρίσι. Να ταξιδέψω σ’ όλη την Ευρώπη τη δεκαετία του ’70. Θυμάμαι πάντα τον εαυτό μου με δυο βαλίτσες που μέσα σ’ αυτές δεν έκρυβα μόνο τις εντυπώσεις και τις μνήμες αλλά και τη δημοσιογραφική μου σοδειά. Παράλληλα με τα μουσεία, τα θέατρα, τα αξιοθέατα που γνώριζα, ένιωθα να υπηρετώ αδιάλειπτα ένα στράτευμα από γεγονότα, ημερομηνίες, ημερολόγια, συνεντεύξεις κ.α. Όλα αραδιασμένα πάνω σ’ ένα καράβι, να ταξιδεύουν στον ωκεανό της ζωής με ρεύματα που χρησίμευσαν και σαν δίοδοι ώστε να πλησιάσω περιστατικά της ζωής μου.

Η καριέρα
«Το μεγάλο μυστικό των επιτυχιών μου είναι η εχεμύθεια»

Στρατεύτηκα σ’ έναν χώρο για να κατανοώ τα προβλήματα του άλλου, να σέβομαι την αξία του. Πάντοτε με ένα πιο πλατύ όραμα, ευυπόληπτα, με μεγάλο μυστικό των επιτυχιών μου την εχεμύθεια. 

Ξεκίνησα πριν από σαράντα πέντε χρόνια από το γυναικείο περιοδικό Πάνθεον. Εκεί συνέχισα και στα χρόνια των σπουδών μου, με μια σειρά από ανταποκρίσεις με τίτλο: «Για να γνωρίσουμε τη γυναίκα στο παγκόσμιο στερέωμα». Από το Παρίσι άρχισα να στέλνω αποκλειστικά θέματα στο Κυριακάτικο Βήμα, επί διεύθυνσης Γιώργου Ρωμαίου. Μετά εργάστηκα στο Έθνος, στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, στην Πρώτη, στον περιοδικό τύπο στον Ταχυδρόμο, στο Αν, στη Γυναίκα και σε πολλά άλλα.

Τελευταία, συνεργάζομαι με την Εφημερίδα των Συντακτών, και το Portal 902.

Στα τέλη του 1979, ο τότε γενικός διευθυντής της ΕΡΤ Γιώργος Στεφανάκης μου άνοιξε τις πύλες αρχικά στο ραδιόφωνο και αργότερα στην τηλεόραση. Από κει συνταξιοδοτήθηκα ως αρχισυντάκτρια της πολιτιστικής εκπομπής «9+1 Μούσες».

Συνεχίζω με τη συγγραφή βιβλίων που δίνουν ζωή στο ατελείωτο αρχειακό υλικό μου και κάθε καινούρια ιδέα που αποφασίζω να υλοποιήσω.

Σταθμοί

Σ’ όλη τη διάρκεια της πορείας μου γνώρισα μυθικά πρόσωπα που διαμόρφωσαν την ιστορία. Το αξιοπερίεργο ήταν ότι με την ίδια άνεση που άνοιγα το Μέγαρο των Ηλυσίων, στο Παρίσι για να πάρω συνέντευξη από τη γυναίκα του Γάλλου Πρωθυπουργού Λοράν Φαμπιούς, Φρανσουάζ, το βράδυ βρισκόμουν στα κακόφημα σπίτια της Μονμάρτης. Θα έπαιρνα συνεντεύξεις από τις σεξεργάτριες για την έρευνα που ήδη κυκλοφορεί σε βιβλίο, «Στα σπίτια της αμαρτίας». Με την ίδια άνεση που μιλούσα με την Ίντιρα Γκάντι στους Δελφούς, παρέα με τη Μελίνα Μερκούρη, πήγαινα απεσταλμένη στον πόλεμο της Βηρυτού και ύστερα σε άλλες χώρες όπως την Κούβα, με την Εσπίν Βίλμα Κάστρο, τη νύφη του Φιντέλ.

Από το θανάσιμο ψύχος της Σιβηρίας, βρισκόμουν σχεδόν την ίδια εποχή, στην Τιφλίδα και από τα γραφεία του Κρεμλίνου αγκαλιά με την Β. Τερέσκοβα στη Γαλλία, στο Μον Παρνάς συντροφιά με τη Σιμόν Ντε Μπωβουάρ. Την ώρα που άνοιγε η οικογένεια Κέννεντυ τα εξοχικά της και μου παραχωρούσε συνέντευξη ο Τεντ Κέννεντυ, με περίμενε σε λίγο καιρό στο κρησφύγετο του στην Τιφλίδα ο Γιασέρ Αραφάτ.

Έζησα παραμυθένια μέσα σ’ αυτή τη δουλειά. Αξέχαστη παραμένει η διαδρομή στα φυσικά τοπία της Αυστραλίας και ειδικά η επίσκεψή μου στο νησί των Πιγκουίνων, όπου κάνουν παρέλαση τον Δεκέμβριο και τον Γενάρη κάθε βράδυ για να ταΐσουν τα μικρά τους.

Δεκάδες προσωπικότητες αντρών και γυναικών που σημάδεψαν τον αιώνα μας. Πεντακόσιες τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές που αφορούν τον πολιτισμό. Ατέλειωτα εξώφυλλα προβάλλοντας πρώτα θέματα. Εμπειρίες αξέχαστες, όπως το δίμηνο του Χέρφιλντ, για τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Όμως, πάντα, σ’ όλη μου τη ζωή αυτό που πλούτιζε και μεγάλωνε τον εαυτό μου ήταν η σχέση και η γνώση μου για το θέατρο. Γι’ αυτό τα τρία χρόνια ως ακροάτρια της Δραματικής του Εθνικού ήταν για μένα ασύγκριτος πλούτος. Μ’ αυτόν τον χώρο, άλλωστε, ασχολούμαι μέχρι σήμερα με σχόλια, κριτικές και συνεντεύξεις από τους διαπρεπέστερους της Τέχνης.

Έρωτες

Πάντα περνούσα έντονα και σιωπηλά την παρουσία του έρωτα. Με τρεις κορυφαίες προσωπικότητες, από τον χώρο του πολιτισμού, της πολιτικής και της επιστήμης ζήσαμε χωρίς να νιώθουμε ίσκιος ή συμπλήρωμα ο ένας του άλλου, αλλά εμείς οι ίδιοι. Αυτό που κέρδισε τη διάρκεια της σχέσης ήταν η διακριτικότητα, η εμπιστοσύνη και ο σεβασμός. Ένιωθα σαν τη γάτα που περπατάει πάνω στο χιόνι χωρίς ν’ αφήνει ίχνη. Όταν ερωτεύεσαι, νιώθεις να βρίσκεσαι πάνω στα πέταλα ενός κρίνου. Αυτό τουλάχιστον το ένιωσα.

Ασθένεια

Φαντάζομαι μερικές φορές τη ζωή μου σαν σημεία στίξης. Με θαυμαστικά, ερωτηματικά, άνω τελείες, παύλες, αποσιωπητικά. Περιμένοντας ακόμα τη μεγάλη τελεία. Έτσι, όπως πέφτει σταγόνα σταγόνα το δηλητήριο της χημειοθεραπείας στα σπλάχνα μου, βλέπω δίπλα μου μια μικρούλα βαλίτσα με δυο – τρία προσωπικά μου είδη. Δεν ονειρεύομαι πια τις δύο μεγάλες βαλίτσες που κουβαλούσα στη ζωή μου προς κάθε προορισμό.

Ίσως, όμως, αυτή είναι πιο χρήσιμη γιατί είναι η Ιθάκη μου. Ίσως αυτή η περιπέτεια της υγείας μου με βοήθησε να δω με άλλον τρόπο το πέταγμα ενός πουλιού στον κήπο μου, το ξημέρωμα. Να μυρίσω το δεντρολίβανο, να δω μια ηλιαχτίδα ανάμεσα στα δέντρα. Όλα αυτά που δεν μου φαίνονταν τόσο σημαντικά, γιατί αρνιόμουν να σκεφτώ ότι ανάμεσα στα σημεία στίξης, υπάρχουν και οι τελείες.

Αυτές τις στιγμές ζεις τον πιο μεγάλο οίκτο και την πιο μεγάλη περιφρόνηση. Υπάρχουν ευτυχώς και συμπονετικά χέρια χωρίς μεταμφίεση που έτυχε να τα συναντήσω στην περιπλάνηση της ζωής μου.