Μία από τις νεόκοπες τουριστικές φράσεις του συρμού, βαθύτατα αντι- ιστορική, προκλητικά αντιεπιστημονική, εξαιρετικά βάναυση είναι ο λεγόμενος “βιωματικός τουρισμός”. Αφορά κατά κανόνα τα τεκμήρια ιστορίας και παράδοσης ενός λαού και του τόπου του και χρησιμοποιεί αγοραίες προστακτικές όπως “απόλαυσε την εμπείρια”, “ζήσε σαν αγρότης”, “φάε σαν αρχαίος έλληνας” κ.ο.κ. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια χυδαία εμπορευματική εκδοχή της τουριστικής μπίζνας, η οποία μετατρέπει τη μνήμη κυριολεκτικά σε λούνα παρκ και καταλήγει σε φρικώδη αποτελέσματα, συχνά, δε, τερατωδώς, φαιδρά.
Μία τέτοια “βιωματική” φαιδρότητα – αν όχι αθλιότητα – εμφανίστηκε στη Σύρο, υπό τη μορφή ΑΜΚΕ (Hermoupolis Heritage), που ίδρυσε ιδιώτης προκειμένου να “αναβιώσει” – τουριστικά πάντα – την κλωστοϋφαντουργία του νησιού (ένα από τα 68 εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας που υπήρχαν στο νησί) κατά τον 19ο και στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και να παρουσιάσει την ζωή της εργατικής τάξης – των γυναικών της κλωστοϋφαντουργίας δηλαδή – ως φολκλόρ αναπαράσταση με διαβαθμισμένα μπόνους, όπως εργατικό κολατσιό, εργατική τσάντα, ρεμπέτικη κομπανία και έξτρα μπόνους μια πραγματική εργάτρια (!) ανάλογα με το αντίτιμο του εισιτηρίου.
Ετούτη η τουριστική “κατάντια”, αυτή η νεοπλουτίστικη αηδία για λαϊφ – στυλίστες αρχοντοχωριάτες με συνείδηση – εταιρικό προϊόν, αυτός ο αγοραίος διανοουμενίστικος σουσουδισμός, που φέρει προφανείς ιστορικές, πολιτικές, ταξικές προεκτάσεις και κυρίως συσκοτίσεις μπορεί κάλλιστα να “αυτο – εξευτελίζεται” και γι’ αυτό παραθέτουμε ολόκληρη τη παρουσίαση:
Διαβάστε και φρίξτε…
“Ο χώρος, μετά από αρκετά χρόνια εργασιών, έχει αποκατασταθεί, και προσφέρεται στον επισκέπτη για ένα μικρό ταξίδι στο χρόνο. Εκεί, περνώντας από την παλιά πόρτα, μπορούμε να ανακαλύψουμε τη ζωή των εργατών, τη λειτουργία του εργοστασίου και να μάθουμε για το θαύμα της κλωστοϋφαντουργίας που άνθισε στην Ερμούπολη και διήρκησε 140 χρόνια.
Η βιωματική εμπειρία ξεκινάει με ένα φανάρι στο χέρι. Ο ξεναγός υποδέχεται τους επισκέπτες με στολή εργασίας και μέσα από μια ιστορική αφήγηση βασισμένη σε μνήμες από 40 εργαζόμενους, τους μεταφέρει στο 1986, έτος που διέκοψε την λειτουργία του το εργοστάσιο.
Έπειτα, έχουν τη δυνατότητα να φορέσουν την παραδοσιακή ρόμπα, να συμπληρώσουν την κάρτα εργασίας, σαν εργάτες κι αυτοί της εποχής, και να δοκιμάσουν το παραδοσιακό πρόγευμα. Κατά την διάρκεια της περιήγησης ενεργοποιούνται οι αισθήσεις μέσα από ηχητικά και αλλά μέσα, λειτουργώντας στο βαφείο την παλιά πετρελαιομηχανή, ακούγοντας τις ραπτομηχανές να γαζώνουν, μυρίζοντας παντού το άρωμα του χρόνου και βλέποντας τα νήματα να έχουν παγώσει.
Όλα τα παραπάνω συντελούν έτσι ώστε να προσεγγίσουμε την ιστορία και τον πολιτισμό μέσα από μια ψυχαγωγική διαδικασία η οποία καταλήγει να ενώσει όλους τους επισκέπτες-εργάτες σε ένα τραπέζι όπου θα απολαύσουν (!) ένα εργατικό κολατσιό με παραδοσιακά τοπικά προϊόντα.“
Πάμε τώρα και στις “παροχές” ανάλογα με το πόσα πληρώνει κάποιος:
“Ιστορική περιήγηση στο μουσείο με γεύμα
Εργατικό κολατσιό
Ενήλικες ξενάγηση Αγγλικά: 40 ευρώ
Ενήλικες ξενάγηση Ελληνικά: 35 ευρώ
Μειωμένο (Μόνιμοι κάτοικοι, φοιτητές, παιδιά): 30 ευρώ
Γλώσσα: Ελληνικά, Αγγλικά, Γαλλικά
Διάρκεια περιήγησης: 60′
Διάρκεια γεύματος: 60-90′
Στην τιμή περιλαμβάνεται: Κέρασμα μαστίχας, παστελαριάς και κολατσιό
Κολατσιό (πλατό):
– Παξιμάδια
– Λούζα (ντόπιο αλλαντικό)
– Λουκάνικο συριανό με μάραθο
– Κρεμμύδι
– Αγγουράκι σύρου
– Ντομάτες σύρου
– Ντολμαδάκια
– Χαλβάς
– Ελιές
– Ρίγανη
– 2 είδη Συριανών τυριών
– Κρασάκι χύμα συριανό λευκό από το Οινοποιείο Σύρου
– Ούζο συριανό από το αποστακτήριο ΜΑΚΡΥΩΝΙΤΗ
– Νερό
Εργατική τσάντα
Ενήλικες ξενάγηση Αγγλικά: 60 ευρώ
Ενήλικες ξενάγηση Ελληνικά: 55 ευρώ
Μειωμένο (Μόνιμοι κάτοικοι, φοιτητές, παιδιά): 50 ευρώ
Γλώσσα: Ελληνικά, Αγγλικά, Γαλλικά
Διάρκεια περιήγησης: 60′
Διάρκεια γεύματος: 60-90′
Στην τιμή περιλαμβάνεται: Κέρασμα μαστίχας, παστελαριάς και εργατική τσάντα
Εργατική τσάντα:
– Ψωμί
– Πίτα ή ορεκτικό ατομικό
– Σαλάτα ατομική
– Φαγιάντζα (εργατικό σκέυος) με μαγειρευτό φαγητό
– Μπισκοτολούκουμο
– Κρασάκι χύμα συριανό λευκό από το Οινοποιείο Σύρου
– Ούζο συριανό από το αποστακτήριο ΜΑΚΡΥΩΝΙΤΗ
– Νερό
– Αναμνηστικό Δώρο
Λαδόκολλα και ρεμπέτικη μουσική
Γκρουπ: 20 άτομα κατ ελάχιστο
Ενήλικες ξενάγηση Αγγλικά: 80 ευρώ
Ενήλικες ξενάγηση Ελληνικά: 75 ευρώ
Μειωμένο (Μόνιμοι κάτοικοι, φοιτητές, παιδιά): 70 ευρώ
Γλώσσα: Ελληνικά, Αγγλικά, Γαλλικά
Διάρκεια περιήγησης: 60′
Διάρκεια γεύματος: 120′
Στην τιμή περιλαμβάνεται: Κέρασμα μαστίχας, παστελαριάς και πλήρες γεύμα
Λαδόκολλα:
– Παξιμάδια
– Λούζα (ντόπιο αλλαντικό)
– Λουκάνικο συριανό με μάραθο
– Κρεμμύδι
– Αγγουράκι σύρου
– Ντομάτες σύρου
– Ντολμαδάκια
– Ελιές
– Ρίγανη
– 2 είδη Συριανών τυριών
– Ορεκτικό ατομικό
– Φαγιάντζα (εργατικό σκέυος) με μαγειρευτό φαγητό
– Κρασάκι χύμα συριανό λευκό από το Οινοποιείο Σύρου
– Ούζο συριανό από το αποστακτήριο ΜΑΚΡΥΩΝΙΤΗ
– Μπύρα
– Νερό
– Γλυκό ταψιού
– Αναμνηστικό Δώρο
Ζωντανή ρεμπέτικη μουσική με ντόπιους καλλιτέχνες”
Και για το τέλος απογειώνεται η “μπίζνα” με το εξής :
“Υπάρχει δυνατότητα να παρευρεθεί στο χώρο μια πραγματική εργάτρια του εργοστασίου” (!)
Ως έξτρα μπόνους; Ως γκεστ – έκπληξη για τα ακριβά πακέτα ξενάγησης;
Εδώ έχουμε την απογείωση του απόλυτου εκχυδαϊσμού. Η πραγματική εργάτρια ως “αντικείμενο” προς επίδειξη, ως έκθεμα και ακόμα χειρότερα, ως “προϊόν” που φέρνει ακριβά εισιτήρια.
Οσοι, δε, ακολουθήσουν αυτά τα εξοργιστικά πακέτα ξενάγησης θα καταλάβουν ότι οι εργάτριες, οι εργάτες και τα παιδιά που επίσης δούλευαν από τα 6 τους χρόνια, ήταν κάτι κεφάτοι λαϊκοί τύποι, οι οποίοι το πρωί τραγουδώντας ξεκινούσαν για τη δουλειά, κατά τις 10 έπαιρναν το κολατσιό τους (σε πλατό!), το οποίο ήταν φτωχό λόγω παράδοσης και όχι λόγω του άθλιου μεροκάματου και το βράδυ μετά από 12 ώρες και πλέον δουλειάς αν και κατάκοποι ‘ρίχναν και μια γυροβολιά μετά από μία κοπιαστική, αλλά ευχάριστη ημέρα.
Η εργάτρια “μπόνους” του ακριβού πακέτου επίσκεψης να υποθέσουμε ότι δεν θυμίζει τίποτα από τις ΄άθλιες συνθήκες ζωής αυτού του κόσμου παρά τα έργα «φιλανθρωπίας» των διαφόρων συλλόγων και λεσχών των κυριών και κυρίων της Σύρου για να ξεπλύνουν την άγρια εκμετάλλευση.
Δείτε εδώ ένα μικρό δείγμα από το δρώμενο, την ξεναγό ντυμένη εργάτρια και την “εργάτρια” να χτυπάει κάρτα!
Τι δεν θα μάθουν (πιθανόν) τα εκσυγχρονισμένα κοπάδια τουριστών:
Οτι εδώ, στη Σύρο, ο ελληνικός καπιταλισμός πραγματοποιεί ορισμένα από τα πιο αποφασιστικά του βήματα. Και γι’ αυτό το εργατικό κίνημα της Ελλάδας γεννήθηκε ακριβώς εδώ. Εδώ, επίσης, συγκροτείται κατά πάσα πιθανότητα το πρώτο εργατικό σωματείο, το Φεβρουάριο του 1879, από τους εργάτες των ναυπηγείων και ακολούθησαν οι εργάτες των βυρσοδεψείων.
Χαρακτηριστική, μάλιστα, είναι η εξάπλωση της παιδικής εργασίας στα κλωστουφαντουργία της Σύρου. Ηδη, έχουμε την προσωπική μαρτυρία του Βαμβακάρη που δούλευε από παιδάκι στο κλωστήριο, μαζί με τη μάνα του. Σύμφωνα με το Μάνο Ελευθερίου, τα έξι χρόνια θεωρούνταν αρκετά για να μπει ένα παιδί στην παραγωγή. Ο ίδιος λογοτέχνης περιγράφει το πώς οι ανήλικες κλωστοϋφαντουργίνες έπρεπε να ανεβαίνουν σε σκαμνάκια για να φτάνουν τις μηχανές. Ακόμη, αποδελτιώνει μια συγκλονιστική στη λιτότητά της τραγική είδηση από εφημερίδα του 1840: «Δούλη δώδεκα ετών εκάη και απέθανεν αυθημερόν».
Tο 1914, οι εργάτες των βυρσοδεψείων και οι καπνεργάτες κατεβαίνουν σε απεργιακές κινητοποιήσεις, ύστερα από την ιστορική απεργία του 1879. Αυτήν τη φορά, όμως, ακολουθούν και οι γυναίκες εργάτριες των κλωστηρίων και υφαντουργείων.Σε μεταγενέστερη χρονολογία, ο «Εργάτης της Ερμούπολης» δημοσίευσε την παρακάτω είδηση:
«Ως να μη ήρκει η πρώτη απεργία των υπερτριακοσίων εργατών βυρσοδεψείων, μέγα μέρος των εργατίδων των υφαντηρίων και κλωστηρίων, μη θέλουσαι να συμμορφωθώσι προς την αξίωσιν των εργοστασιαρχών εις ων τα εργοστάσια ειργάζοντο, οίτινες ηξίωσαν από τας εργατίδας των να διαγραφώσι εκ του Συλλόγου των Εργατίδων, ον κατήρτισαν, άλλως ν’ απελθώσι των εργοστασίων των, εν οις δεν θα εδέχοντο πλέον ως εργατίδας τα μέλη του νεοσυνιστωμένου συλλόγου, επροτίμησαν να εγκαταλείψουσι την εργασίαν των και να υψώσωσι την σημαίαν του Συλλόγου…».
Σύμφωνα, μάλιστα, με άλλο δημοσίευμα, κάποιος ιδιοκτήτης υφαντηρίου, όταν αντιλήφθηκε ότι «το γυναικείο προσωπικό του οσονούπω θα τεθή με αποφασιστικότητα υπό την Κόκκινην Σημαίαν του Εργατικού Αγώνος», πρόσθεσε στο μεροκάματο κάθε εργάτριας μία… πεντάρα (!) «υπό τον όρον όπως μη καταρτίσουν Σωματείο!»…
Αλλά, όλα αυτά μάλλον είναι πασέ και ντεμοντέ …. Ετσι;
Αλλά πραγματικά με τρόμο αναρωτιόμαστε μήπως, η …. “δημιουργική επιχειρηματικότητα” σκαρφιστεί ανάλογες “βιωματικές” καινοτομίες και για τους τόπους μαρτυρίου και βασανισμού (βλ. αξιοποίηση της Γυάρου).
