Η Πρωτοκυκλαδική περίοδος δεν έχει αφήσει τεκμήρια γραφής. Τα δημιουργήματα όμως του ανθρώπου είναι αψευδείς μάρτυρες του τρόπου που δομήθηκε η κοινωνία και πως οι άνθρωποι έζησαν μέσα σε αυτή.
Η «σιωπηλή» Πρώϊμή Εποχή του Χαλκού (3200 – 2000 πΧ) στις Κυκλάδες , η δομή της κοινωνίας, το περιβάλλον, οι ασχολίες των κατοίκων, η κοινωνική ιεραρχία, η οικογενειακή ζωή, η αναπαραγωγή και η μητρότητα, οι δοξασίες και οι λατρείες συγκροτούν ένα αληθινό «παραμύθι» που εκτυλίσσεται στην έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων με θέμα «Κυκλαδική Κοινωνία 5000 χρόνια πριν».
Οδηγοί σε αυτό το ταξίδι είναι κυκλαδικά και άλλα αρχαία αντικείμενα, συνολικά 191, που προέρχονται από τις συλλογές του Μουσείου, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τα Μουσεία Νάξου, Απειράνθου, Σύρου και Πάρου και το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου.
Αυτά τα αντικείμενα, ως προϊόντα συγκεκριμένων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών εξελίξεων που τα παρήγαναν, πλέκουν το νήμα της καθημερινότητας των κυκλαδιτών. Ποια ήταν η κοινωνική διαστρωμάτωση στις κοινότητές τους, ποιες οι ανάγκες διαβίωσης και με ποιες ασχολίες τις ικανοποιούσαν, πώς ήταν δομημένη η οικογένεια, ποιες ήταν οι δοξασίες και οι λατρείες τους, ποια ήταν η θέση της ψυχαγωγίας στη ζωή τους;
Η έκθεση διαρθρώνεται σε πέντε ενότητες ξεκινώντας από την αρχή της ζωής, τη γονιμότητα και την αναπαραγωγή. Μοναδικής τέχνης κυκλαδικά ειδώλια ανδρών και γυναικών, συμπλέγματα μορφών, γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης και λοχείας αποκαλύπτουν με λιτό και απέριττο τρόπο τη σημασία που απέδιδε η κοινωνίας στον πιο πρωταρχικό πυρήνα της ζωής. Ας μην ξεχνάμε ότι τα κυκλαδικά ειδώλια στη σημερινή τους μορφή, με την απλότητα και τα λιτά τους περιγράμματα, αγαπήθηκαν από το ευρύ κοινό, συνδέοντάς τα συχνά με έργα τέχνης μοντέρνων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα, όπως ο Modigliani, ο Brancusi, ο Matisse, ο Picasso.
Οι ασχολίες των κατοίκων, η εργασία, τα εργαλεία, η τροφή παρουσιάζονται στη δεύτερη ενότητα. Ομοιώματα πτηνών, ζωόμορφα αγγεία σε σχήμα χοίρων, ζωόμορφα ειδώλια, παραστάσεις κυνηγιού και ψαριών, χάλκινα αγκίστρια, αγγείο με ίχνη ελαιολάδου και πήλινα αγγεία με αποτύπωμα φύλλου στη βάση τους, επιβεβαιώνουν την εκ παραλλήλου ενασχόληση των νησιωτών με την κτηνοτροφία, το κυνήγι, την αλιεία και την καλλιέργεια της γης για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών επιβίωσης. Ο εξοπλισμός τους αποτελείτο από λεπίδες, λίθινα πριονωτά εργαλεία, χάλκινους πελέκεις, μαχαίρια, πριόνια και σμίλες. Μάρτυρας όμως του επιπέδου ανάπτυξης της κοινωνίας είναι και τα τέχνεργα. Εδώ παρουσιάζονται: πήλινα αγγεία, μαρμάρινα αγγεία και ειδώλια, υφαντικά βάρη και αγγεία με αποτύπωμα ψάθας στη βάση τους, αντικείμενα που αποδεικνύουν την ενασχόληση των νησιωτών της 3ης χιλιετίας π.Χ. με την υφαντική, την καλαθοπλεκτική, την αγγειοπλαστική, τη μαρμαρογλυπτική, την κατασκευή δηλαδή μαρμάρινων αγγείων και ειδωλίων, αλλά συγχρόνως και με τη ναυπηγική τέχνη.
Εμβληματικά, συμβολικά για την πρωτοκυκλαδική κοινωνία, αλλά και μοναδικής τέχνης ειδώλια, όπως ο «Αυλητής», ο «Αρπιστής», το ειδώλιο του «Εγείροντος Πρόποσιν», είναι αυτά που, στην τρίτη ενότητα της έκθεση μαρτυρούν την κοινωνική ζωή των κατοίκων, τη σχέση τους με την ψυχαγωγία και τη διασκέδαση, τη σημασία του ποτού και του χορού στην καθημερινότητά τους.
Εμβλήματα εξουσίας (π.χ διαδήματα), αλλά και διακριτική μιας υψηλής κοινωνικής τάξης (π.χ. σφραγίδες) τεκμηριώνουν την ύπαρξη κοινωνικής ιεραρχίας και διαστρωμάτωσης στην τέταρτη ενότητα.
Στην πέμπτη και τελευταία ενότητα σκιαγραφείται ο κόσμος των θρησκευτικών και μεταφυσικών αντιλήψεων, των δοξασιών, των λατρευτικών τελετουργικών. Εδώ εκτίθενται το «αγγείο των περιστεριών», τηγανόσχημο σκεύος με παραστάσεις κυμάτων και αστρικών συμβόλων αλλά και του γυναικείου ηβικού τριγώνου, κέρνοι, μια πλάκα με παράσταση σπείρας, το γυναικείο άγαλμα και το τμήμα ανδρικού αγάλματος, το λεγόμενο «αρσενικούδι» από τη συλλογή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Μαρτίου 2017.
